Goede zorg vraagt sereniteit, geen publiek strijdtoneel
Marwa Benahmed kreeg op school een zware hersenbloeding en raakte in coma. Artsen van het UZA stelden uiteindelijk vast dat er geen perspectief meer was op herstel of een menswaardig bestaan, en de vraag werd gesteld door het zorgteam of verdere behandeling nog zinvol was.
Lien De Proost, postdoctoraal onderzoeker en medisch ethicus, KU Leuven & Lotte Delemarre, doctoraal onderzoeker en arts-specialist in opleiding Interne Geneeskunde, KU Leuven
Marwa Benahmed kreeg op school een zware hersenbloeding en raakte in coma. Artsen van het UZA stelden uiteindelijk vast dat er geen perspectief meer was op herstel of een menswaardig bestaan, en de vraag werd gesteld door het zorgteam of verdere behandeling nog zinvol was. Intussen kreeg de casus enorme media-aandacht, met protesten aan het ziekenhuis en zelfs dreigementen aan zorgverleners tot gevolg. De zwaarte van deze situatie kan moeilijk overschat worden. En een debat over zulke indringende medische beslissingen moet met nuance en empathie gevoerd worden. Maar – en dat is essentieel – niet in de media.
Publiek debat als stoorzender
Hoewel er formele, interne routes bestaan om bezorgdheden rond medische beslissingen te uiten, zoals het recht op een second opinion of de ombudsdienst, zijn die systemen niet altijd even toegankelijk of transparant voor patiënten en hun naasten. Het zoeken van steun buiten deze kanalen is dan begrijpelijk, maar de manier waarop de media met zo’n gevoelig individueel zorgvraagstuk om moet gaan, verdient aandacht.
Medische beslissingen rondom het stopzetten van behandelingen worden nooit lichtzinnig genomen en zijn het resultaat van uitgebreid, interdisciplinair debat. Het Belgisch juridisch en medisch-ethisch kader biedt zorgteams ondersteuning bij individuele casussen. Maar dat dergelijke beslissingen tot de moeilijkste behoren die zorgverleners moeten nemen, hoeft niet te verbazen.
Net daarom werkt publiek debat midden in zo’n uiterst complexe beslissing eerder polariserend en schadelijk. Een beslissing die om zorgvuldige afweging vraagt, wordt gereduceerd tot simplistische stellingen: ‘de stekker gaat eruit’ en ‘de familie wil vechten’. Zulke uitspraken doen geen recht aan de medische realiteit en scheppen verkeerde verwachtingen bij het publiek, dat weinig zicht heeft op prognoses, onzekerheden en de expertise die hierbij komt kijken. Voor zorgteams is (sociale) media-inmenging in deze fase van het zorgproces extreem belastend.
Het ondermijnen van zorgrelaties
Zorg wordt nooit in een vacuüm gegeven. Het is een relationeel proces waarin patiënt, familie en zorgverleners samen zoeken naar het best mogelijke, of minst schadelijke, pad. Maar door de berichtgeving in Marwa’s casus worden de verschillende partijen tegenover elkaar geplaatst. Dat beeld is niet alleen fout; het beschadigt ook de zorgrelatie op een moment waarop vertrouwen, empathie en samenwerking net cruciaal zijn.
In hun besluitvorming steunen zorgteams op interdisciplinaire expertise, wetenschappelijke evidentie, ethische reflectie en wettelijke kaders. Zulke beslissingen vragen genuanceerde afweging. Overmatige media-aandacht ondermijnt die nuance: ze polariseert, versimpelt en overschreeuwt precies de expertise waarop ons zorgsysteem steunt.
Als stilte meer bijdraagt dan debat
Publiek debat over zorg is belangrijk, en medisch-ethische kaders mogen altijd ter discussie worden gesteld. Dat is zelfs een belangrijke voorwaarde voor een goed functionerend zorgsysteem. Individuele casussen daarentegen zijn persoonlijk, complex en kwetsbaar, en lenen zich daarom niet voor publieke discussie. Wanneer een mediadebat zo’n casus verhardt en verdeelt, moet eigenlijk de stilte primeren.
Het stilleggen van de publieke arena is geenszins een ontkenning van het verdriet van Marwa’s familie, noch van dat van andere families in vergelijkbare situaties. Het is wel een noodzakelijke voorwaarde voor goede zorg.
