"Vijfentwintig jaar na de eerste maatregelen is de toestand niet significant verbeterd"
Rekenhof is kritisch voor Zorgpersoneelsfonds
Het Rekenhof is in een nieuw rapport kritisch voor het Zorgpersoneelsfonds, dat zorgberoepen aantrekkelijker moet maken. "Ondanks de federale maatregelen die de afgelopen 25 jaar zijn genomen, is er een tekort aan verpleegkundigen in de drie gewesten", stelt het Rekenhof vast.
In een nieuw rapport heeft het Rekenhof de planning van het verplegingsaanbod onderzocht, alsook de initiatieven die de federale overheid neemt om dat aanbod te versterken.
Effect van Zorgpersoneelsfonds overschat
In 2019 werd het Zorgpersoneelsfonds opgericht om de job en de omkadering van de verpleegkundigen te verbeteren en het beroep aantrekkelijker te maken. Het fonds beheert sinds 2021 een begroting van zo’n 402 miljoen euro op jaarbasis.
Het effect van het fonds, zoals berekend door het Rekenhof, op de nettotoename van de werkgelegenheid in ziekenhuizen (3.444 VTE) ligt veel lager dan het cijfer dat de ziekenhuizen naar voor schuiven voor de periode 2018 tot 2022 (4.736 VTE). Het aantal verpleegkundigen steeg met slechts 367 voltijdse equivalenten. Dat cijfer omvat heel wat uitzendkrachten (290 VTE), waarvoor de kostprijs voor de gemeenschap veel hoger ligt, zegt het Rekenhof.
Sinds de oprichting van het fonds is het aantal verpleegkundigen in tal van ziekenhuizen zelfs gedaald. Die daling is het meest uitgesproken binnen de afdelingen geriatrie.
Het Rekenhof wijst ook op een reëel risico van dubbele subsidiëring, omdat de toegekende subsidies onvoldoende worden gecontroleerd.
Contraproductief
De afgelopen 25 jaar zijn er maar liefst 42 federale maatregelen ingevoerd om het beroep van verpleegkundige te ondersteunen en aantrekkelijker te maken. Maar aan de meeste maatregelen zijn vaak geen meetbare doelstellingen gekoppeld.
Sommige beslissingen, zoals de (door de EU opgelegde) verlenging van het bachelorprogramma van drie naar vier jaar of de IFIC-functieclassificatie die contraproductief was voor de verpleegkundigen in de laagste weddeschalen, hebben de schaarste aan verplegend personeel zelfs nog verergerd, zegt het Rekenhof.
"Vijfentwintig jaar na de eerste maatregelen is de toestand niet significant verbeterd en het beroep van verpleegkundige wordt in de drie gewesten van het land beschouwd als een knelpuntberoep", stelt het Rekenhof vast.
Blind varen
De overheid kan de toekomstige zorgbehoeften zelfs niet nauwgezet plannen als ze dat zou willen: het Rekenhof stelt vast dat er geen betrouwbare cijfers bestaan over het aantal verpleegkundigen in het algemeen en over het niveau van omkadering in instellingen die in de toekomst nodig zouden zijn.
Evenmin bestaat er een systeem dat alle verpleegkundige activiteiten registreert om de werklast van verpleegkundigen te evalueren. "Met de huidige monitoring is het niet mogelijk om binnen een langetermijnperspectief jaarlijks en per sector te bepalen hoever het aantal actieve verpleegkundigen en de zorgbehoeften uit elkaar liggen."
De conclusie is hard: "De financieringswijze van de ziekenhuizen, de ontoereikende erkenningsnormen en de bestaande maatregelen maken het momenteel niet mogelijk een verpleegkundige omkadering te waarborgen die toereikend is of gelijkwaardig in alle ziekenhuizen."
