Audit legt dertig verbeterpunten en aanbevelingen bloot

Chronische nierinsufficiëntie: weinig samenwerking met huisarts

De Eenheid Audit Ziekenhuizen heeft de behandeling van patiënten met eindstadium chronische nierinsufficiëntie in erkende dialysecentra onderzocht. De audit legt belangrijke verbeterpunten bloot. Ook bleken vier van de 24 erkende centra geen peritoneale dialyse aan te bieden, hoewel dit een voorwaarde is voor de wettelijke erkenning.

Het doel van de audit – een gezamenlijk initiatief van het RIZIV en de FOD Volksgezondheid – is om de impact te meten van de hervormingen die zijn doorgevoerd om patiënten te helpen een geïnformeerde keuze te maken over hun persoonlijke behoeften en, in het bijzonder, hun keuze van behandeling.

Hoe kunnen patiënten een behandeling kiezen?

In België lijden 15.000 mensen aan chronische nierinsufficiëntie in het eindstadium. De ziekte wordt gekenmerkt door een onomkeerbare achteruitgang van de nierfunctie, met zeer ernstige gevolgen voor de levenskwaliteit door de zware noodzakelijke behandelingen (dialyse of transplantatie).

Elke vorm van dialyse heeft voor- en nadelen. Correcte informatie is daarom essentieel voor het kiezen van de behandeling en de locatie (thuis of centrum) die het beste past bij de medische situatie en voorkeuren van de patiënt. In een rapport dat het KCE in 2010 publiceerde, werd al aanbevolen dat de voorkeur van de patiënten over dialysezorg doorslaggevend zou moeten zijn als er geen medische tegenindicaties zijn.

Daarom werd de RIZIV-conventie in 2016 herzien om beter aan te sluiten bij de wensen van patiënten. De nadruk lag op een verhoogde tussenkomst in de kosten van thuisdialyse voor patiënten, artsen en ziekenhuizen.

De op 28 oktober 2025 gepubliceerde audit toont aan dat deze herziening van de RIZIV-conventie ertoe heeft geleid dat patiënten zich vaker laten behandelen in collectieve autodialysecentra, wat voordelig is voor zowel het gezondheidszorgbudget als de verkorting van de reistijd van de patiënt. Thuisdialyse is daarentegen niet in frequentie toegenomen.

De voorkeur van de patiënten over dialysezorg zou doorslaggevend moeten zijn als er geen medische tegenindicaties zijn

Bevindingen van de audit

• 80% van de centra beschikt over een multidisciplinair predialysepad, met als doel patiënten correct te informeren en voor te bereiden op mogelijke dialyse of transplantatie. Een standaardprocedure voor het beoordelen van de levenskwaliteit en de prognose, evenals een zorgplan, ontbreekt echter vaak.
• Het aantal peritoneale dialysepatiënten is de afgelopen jaren vrijwel onveranderd gebleven en vertegenwoordigt slechts een klein deel van alle behandelde patiënten, ondanks de voordelen van deze behandeling, die relatief eenvoudig thuis kan worden uitgevoerd. Slechts vier op de 24 centra bieden dit type dialyse aan.
• Niertransplantaties zijn de beste behandeling voor chronische nierinsufficiëntie in het eindstadium en zouden in de toekomst een nog belangrijkere rol kunnen spelen. In België ligt het aantal transplantaties op basis van overleden donoren hoger dan het Europese gemiddelde, maar het aantal levende donoren blijft daarentegen laag.

Naleving van richtlijnen

De meeste getoetste zorgaspecten voldeden aan de internationaal toonaangevende KDIGO-richtlijnen. Er zijn echter uitzonderingen: sommige centra hadden niet de mogelijkheid om arterioveneuze fistels aan te leggen, er was geen diëtist beschikbaar, er bestond geen register van complicaties, of er ontbrak een verbetercyclus.

Er is nog ruimte voor verbetering op andere gebieden: "slechts 8% van de centra maakt systematisch gebruik van een gevalideerde schaal om de comorbiditeit, de levenskwaliteit en het functioneren van patiënten ouder dan zeventig jaar te beoordelen."

18% gebruikt een instrument om de prognose in te schatten en 50% heeft een zorgplan voor iedere patiënt, dat wordt opgesteld aan de hand van een gesprek over de volgende stappen die de patiënt wel of niet wenst te zetten (Advance Care Planning).

Dringende problemen

Een aanzienlijk deel van de dialysecentra had geen afspraken met de huisartsen over de opvolging van patiënten gemaakt. Dit resultaat is verrassend, aangezien het zorgtraject voor chronisch nierfalen al vele jaren bestaat en het aantal patiënten dat zich bij hun huisarts registreert gestaag toeneemt.

Managers van dialysecentra wijzen ook op drie dringende problemen: het tekort aan verplegend personeel (bij 75% van de centra), de negatieve impact van transport op de levenskwaliteit van dialysepatiënten en de moeilijkheid om meer thuisdialyse uit te voeren.

Het integrale rapport bevat een dertigtal aanbevelingen en is beschikbaar op de website van het RIZIV.

>> https://www.riziv.fgov.be/nl/themas/zorgkwaliteit/Paginas/audit_eindstadium_chronisch_nierfalen/index.html