Geestelijke gezondheid

Dubbel zoveel ziekenhuisopnames na zelfmoordpoging bij jongeren

Uit een nieuwe studie van Institut Solidaris, gebaseerd op bijna 28.000 ziekenhuisopnames na een zelfmoordpoging tussen 2013 en 2024, blijkt dat onder jongeren tussen 13 en 24 jaar het aantal ziekenhuisopnames bijna is verdubbeld.

Elke week plegen twee jongeren tussen 10 en 24 jaar zelfmoord. Onder jongeren van 15-24 jaar is zelfmoord de oorzaak van één sterfgeval.

Om dit fenomeen beter te begrijpen en het een halt toe te roepen, heeft Institut Solidaris, de studiedienst van het Franstalige ziekenfonds, naar een aantal aspecten gekeken:

• Epidemiologie: analyse van trends in het aantal ziekenhuisopnames (28.000 in totaal) voor zelfmoordpogingen tussen 2013 en 2024 in heel België;
• Risicofactoren: analyse van het socio-demografische profiel van jongeren die zijn opgenomen voor een poging tot zelfdoding, om factoren te identificeren die hen kwetsbaar maken;
• Behandeling: analyse van ambulante en klinische contacten voor en na opname, evenals het gebruik van antidepressiva en andere geneesmiddelen.
• Specifieke dynamiek: specifieke analyse van 8-25 jarigen in termen van zorg en ondersteuning.

Geen opvolging

Onder 13- tot 24-jarigen is het aantal ziekenhuisopnames na seksueel geweld in tien jaar tijd bijna verdubbeld, volgens een analyse van Solidaris.

Dit verontrustende resultaat is een teken van geestelijke nood die al aanwezig was voor de covid-19 episode. 

Meer dan één op de zes jongeren doet opnieuw een poging.

Het onderzoek onthult grote tekortkomingen op het gebied van preventie en continuïteit van zorg:

• Meer dan 1 op de 6 jongeren tussen 8 en 25 jaar recidiveert na een ziekenhuisopname voor een zelfmoordpoging;
• 1 op de 5 had geen contact met een huisarts in de drie maanden voor of na de ziekenhuisopname;
• 4 op de 10 werd zes maanden voor of na de opname niet behandeld met geneesmiddelen;
• 6,3% ontving geen zorg voor of na de ziekenhuisopname.

"Te veel jongeren worden uit het ziekenhuis ontslagen zonder de juiste ondersteuning of follow-up", waarschuwt Solidaris.

Ongelijkheid vergroot psychisch leed

Bestaansonzekerheid verhoogt het risico op een ziekenhuisopname, volgens de analyse van Solidaris. Leden met een VT-status worden duidelijk meer getroffen dan anderen.

Bij meisjes tussen 14 en 16 jaar ligt de hospitalisatiegraad vijf keer hoger dan die van jongens in dezelfde leeftijdscategorie.

Op regionaal niveau blijft Wallonië de meest getroffen regio, terwijl Brussel een snelle groei kent. In Vlaanderen blijft het aantal opnames na zelfmoordpoging per 1.000 inwoners stabiel. Deze verschillen bevestigen dat geestelijke gezondheid gekenmerkt blijft door sociale en territoriale ongelijkheden.

LEES HET VOLLEDIGE RAPPORT (FR)

De realiteit is verontrustend

Deze bevindingen, die al alarmerend zijn, weerspiegelen volgens Solidaris nog niet de volledige omvang van het probleem, aangezien de studie enkel gebaseerd is op ziekenhuisopnames na een zelfmoordpoging. Sommige pogingen leiden niet tot een ziekenhuisopname en zijn dus niet in de cijfers opgenomen.

"De realiteit is zeker nog zorgwekkender dan deze gegevens laten zien", benadrukt Solidaris, dat oproept tot een alomvattende zelfmoordpreventiestrategie en effectievere zorg.

Er zijn twee hoofdlijnen:

• Versterking van preventie: gericht op kwetsbare groepen (jongeren, vrouwen, mensen in precaire situaties, chronisch zieken, mensen met een handicap, eenoudergezinnen). Opleiden van 'wachtposten' die noodsignalen kunnen herkennen en mensen naar hulp kunnen verwijzen. Taboes rond zelfmoord en psychische aandoeningen doorbreken. De aandacht vestigen op ondersteunende diensten (vooral voor jongeren) en therapeutische zorg.
• Aanpassing van het zorgaanbod: versterking van de eerstelijnspsychologie om snelle toegang te bieden zonder naar het ziekenhuis te moeten; huisartsen bewustmaken van de noodzaak van vroegtijdige opsporing van stoornissen;
• Herziening van de planning van kinderpsychiatrische bedden (ongewijzigd sinds 1976); versterking van de regelingen voor nazorg na ziekenhuisopname, zoals vigilantiediensten.

"Dat jongeren ongelukkig zijn is niet onvermijdelijk, maar het symptoom van een maatschappij die vergeten is voor zichzelf te zorgen."
Jean-Pascal Labille, secretaris-generaal van Solidaris

"Een samenleving die vergeten is te zorgen

"Onze samenleving is nog nooit zo rijk geweest, maar ook nog nooit zo ongelukkig", betreurt Jean-Pascal Labille, secretaris-generaal van Solidaris. "Ontmenselijking tast onze banden, onze instellingen en onze geest aan."

"Dat jongeren ongelukkig zijn is niet onvermijdelijk, maar het symptoom van een maatschappij die vergeten is voor zichzelf te zorgen en alles gebouwd heeft op prestaties, optimalisatie en competitie. Investeren in geestelijke gezondheid gaat niet alleen over het redden van levens: het gaat over het herbevestigen dat vooruitgang niets waard is als het mensen niet gelukkiger, meer ondersteunend en meer levend maakt.