Isoleren met hardschuim of kunststof

Hardschuim of kunststof (meestal in de vorm van platen) is een makkelijke manier om snel en efficiënt een dak, vloer of muur te isoleren. We bespreken welke kanten je zoal op kan, want niet elke hardschuimplaat is voor dezelfde toepassing even geschikt.

 

In verschillende vormen

Als er wordt gesproken over hardschuimplaten, gaat het in de meeste gevallen om PUR- of PIR-platen. Daarnaast wordt er echter ook veel gewerkt met EPS of XPS.

PUR (polyurethaan)

Eigenschappen

PUR is een vocht- en luchtdicht isolatiemateriaal dat tegenwoordig veel wordt toegepast, zowel in spuitbare vorm (purschuim) als in de vorm van harde isolatieplaten. De platen worden geproduceerd door twee chemische componenten (polyol en isocyanaat) - die samen een thermohardend schuim vormen - tussen twee cacheringen (bekledingen) te laten reageren en expanderen.

De keuze van de cachering heeft een duidelijke invloed op de λ-waarde (warmtegeleidingscoëfficiënt):

• Bij dampdoorlatende cacheringen ligt die rond 0,028 W/mK.
• Bij dampdichte cacheringen (zoals aluminium) kan dit dalen tot ongeveer 0,022 W/mK.

PUR biedt daardoor een hoge isolatiewaarde bij beperkte dikte.

Een aandachtspunt blijft echter de brandreactie: PUR behoort doorgaans tot Euroklasse E of F, afhankelijk van samenstelling en afwerking, en kan bij brand leiden tot rookontwikkeling en giftige dampen.

Qua milieu-impact scoort PUR minder goed, aangezien het een petrochemisch product is dat niet biologisch afbreekbaar is. Wel worden tegenwoordig steeds vaker PUR-platen met gerecycleerde grondstoffen of HFO-blowing agents (chemische producten om schuimen te creëren - met een lage GWP) geproduceerd, wat de ecologische voetafdruk verlaagt.

Toepassingen

PUR kent een breed toepassingsveld. In plaatvorm worden ze ingezet voor zowel binnen- als buitenisolatie van daken, gevels en vloeren. Vaak zijn dergelijke platen ook uitgerust met een tand- en groefsysteem waardoor ze gemakkelijk te bevestigen zijn.

Voor spouwmuur-, vloer- en dakisolatie wordt gespoten PUR (purschuim of als granulaat) ook vaak toegepast.  Dit sluit immers goed aan op onregelmatige ondergronden. Ook in industriële toepassingen (koelruimten, sandwichpanelen, leidingsisolatie) is PUR wijdverspreid.

PIR (polyisocyanuraat)

Eigenschappen

PIR bestaat uit dezelfde basiscomponenten als PUR (polyol en isocyanaat) maar met een andere chemische verhouding. Daardoor is PIR thermisch stabieler, brandveiliger en vaak ook iets beter isolerend dan PUR. Het materiaal is licht, drukvast en dimensioneel stabiel. Hoewel PIR, net als PUR, een kunststofproduct is, gebruiken steeds meer fabrikanten HFO-blaasmiddelen met een laag GWP, wat de milieu-impact aanzienlijk vermindert.

De λ-waarde (warmtegeleidingscoëfficiënt) van PIR-platen ligt typisch tussen 0,022 en 0,026 W/mK, afhankelijk van de samenstelling en de gebruikte cachering (bekleding). Sommige hoogwaardige varianten kunnen zelfs tot 0,018 W/mK halen.

Dankzij aluminium cacheringen en de stabielere structuur kan PIR, in tegenstelling tot PUR, Euroklasse D bereiken op het vlak van brandreactie. Daarnaast biedt PIR een hogere temperatuurbestendigheid (tot ca. 200 °C) en een lagere rookontwikkeling bij brand.

Toepassingen

Daar waar PUR-platen worden toegepast, zijn PIR-platen evenzeer van toepassing. Sommige PIR-panelen zijn overigens ook uitgerust met een extra onderdakfolie of afwerkingsplaat voor een betere geluidsisolatie.

EPS (geëxpandeerd polystyreen)

Eigenschappen

EPS, voluit geëxpandeerd polystyreen, is een licht, vormvast en veelzijdig isolatiemateriaal dat al tientallen jaren wordt toegepast in de bouw - zowel in plaatvorm als in gespoten vorm. Het bestaat uit geëxpandeerde polystyreenkorrels die, voor toepassing in plaatvorm, met stoom aan elkaar zijn versmolten tot stijve platen. 

De isolatiewaarde is iets lager dan bij PUR- en PIR-isolatie: de λ-waarde ligt rond 0,036 W/mK voor standaard EPS en tot 0,031 W/mK voor grijs of zwart EPS, dat grafiet bevat om warmtestraling te weerkaatsen.

EPS is voordelig in prijs, drukvast en makkelijk te versnijden en te plaatsen, wat het een populaire keuze maakt bij aannemers en doe-het-zelvers. Het materiaal is vochtbestendig, maar niet volledig dampdicht. EPS is chemisch stabiel en rot- of schimmelvrij, maar gevoelig voor oplosmiddelen zoals benzine of aceton.

Op milieuvlak scoort EPS gemengd: het is een petrochemisch product, maar 100% recycleerbaar. Bovendien wordt steeds vaker gerecycleerde EPS (rEPS) gebruikt in nieuwe platen, wat de ecologische impact aanzienlijk verlaagt.

Toepassingen

EPS wordt veel gebruikt voor vloer-, gevel- en spouwmuurisolatie. Dankzij zijn lage gewicht is het ook geschikt voor platte daken (koude dakconstructies) en hellende daken onder de kepers. In spouwmuren kan EPS worden ingeblazen in de vorm van EPS-parels of -korrels, die zich goed verdelen in de holte.

 

XPS (geëxtrudeerd polystyreen)

Eigenschappen

XPS of geëxtrudeerd polystyreen is een stevig en waterafstotend isolatiemateriaal dat bekendstaat om zijn hoge druksterkte en vochtbestendigheid. Het wordt geproduceerd via een extrusieproces waarbij polystyreen onder hoge druk tot een gesloten-cellig schuim wordt gevormd.

De λ-waarde varieert doorgaans tussen 0,032 en 0,035 W/mK, afhankelijk van het type en de fabrikant. XPS is bovendien drukvast tot 700 kPa, waardoor het geschikt is voor toepassingen met hoge belastingen.

Het materiaal is licht, duurzaam en maatvast, maar heeft een hogere milieu-impact dan sommige alternatieven, aangezien het op basis van aardolie wordt geproduceerd. Wel wordt tegenwoordig vaker HFO-blowing agents met een laag GWP gebruikt en bestaat er gerecycleerd XPS (rXPS).

Toepassingen

XPS-platen, vaak voorzien van een tand-en-groefverbinding, zijn ideaal voor vloer- en kelderisolatie waar hoge druksterkte vereist is. Ze worden ook toegepast bij spouwmuren, funderingen en omkeerdaken, waar de platen bovenop de dakdichting worden geplaatst. Voor traditionele platte daken wordt XPS minder gebruikt, omdat het bij hoge temperaturen licht kan vervormen. Daarentegen is het zeer geschikt voor groendaken en daken met ballast, waar het mechanisch beschermd wordt. 

Brandbaarheid
Stijve polystyreenplaten zijn dankbaar als isolatiemateriaal met uitstekende vochtwerende eigenschappen. Houd er wel rekening mee dat isolatiematerialen op basis van polystyreen ontvlambaar zijn (Euroklasse E). Varianten met vlamvertragende additieven kunnen in sommige gevallen klasse D behalen.

Resol (PF)

Eigenschappen

Resol, ook bekend als PF-schuim, is een hardschuimisolatie op basis van gemodificeerd bakeliet, een thermohardende kunststof. Het materiaal onderscheidt zich door uitstekende isolatiewaarde en goede brandreactie. De λ-waarde ligt tussen 0,018 en 0,021 W/mK, waardoor Resol tot de best isolerende kunststofplaten behoort. Bovendien behaalt het in de meeste toepassingen Euroklasse B of C op vlak van brandbaarheid.

De platen worden doorgaans voorzien van open of minerale cacheringen, waardoor ze enigszins dampopen blijven en geschikt zijn voor toepassingen waar vochttransport mogelijk is. Dankzij de fijnere celstructuur en het gebruik van stabielere blaasmiddelen is Resol minder gevoelig voor veroudering van de isolatiewaarde dan PU-producten.

Een aandachtspunt blijft dat Resol brozer en gevoeliger voor vocht is dan PIR of PUR. Daarom vraagt het materiaal om zorgvuldige verwerking en vaak een dampscherm aan de warme zijde bij dampdichte constructies.

Toepassingen

Resolplaten worden toegepast in gevels, spouwmuren, vloeren en hellende daken, vooral waar hoge isolatie-eisen en beperkte ruimte spelen. Voor platte daken wordt Resol zelden gebruikt, omdat langdurige vochtbelasting en mechanische druk de prestaties kunnen aantasten.