Lassers en besmetting met antrax of pneumokok

Graag wou ik twee zeldzame longaandoeningen bij lassers onder de aandacht brengen.

Antrax is een levensbedreigende zoönose. Ze wordt veroorzaakt door de bacterie Bacillus anthracis, die aerobe sporen vormt die in de bloedbaan komen.

In de loop van de twintigste eeuw is de incidentie drastisch gedaald, dankzij de ontsmettingsprocedures voor wol en geitenhaar én de vaccinatie van risicogroepen en dieren. In 2004 haalde antrax de voorpagina's omwille van het versturen van brieven die antraxsporen (zouden) bevatten.

Recent werd er door de Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention (CDC) gewag gemaakt van 'Welder's Anthrax'. Dit is een potentieel dodelijke, maar zéér zeldzame longontsteking bij lassers veroorzaakt door de Bacillus cereus, verwant aan de B. anthracis (de Perio et al., Pathogens, 2022; Hendrickx et al., Clin Infect Dis, 2022; Bijwerkingen van Werk, 2022).

De bacterie Streptococcus pneumoniae, ook gekend als 'de pneumokok', wordt aangetroffen in de bovenste luchtwegen bij gezonde personen (tot 70%). Studies in Canada, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en Zweden, toonden aan dat de ontsteking van een longkwab, ('lobaire pneumonie') veroorzaakt door S. pneumoniae, een beroepsziekte is bij lassers (Coggon, Thorax, 2015; Beroepsziekten, Nederland, 2020).

In Canada werden de pneumokken 2,7 maal (spreiding 1,7-4,2) vaker aangetroffen bij lassers dan bij de algemene bevolking. In een Zweedse case-control studie werd een verhoogd risico op ernstige infectie van 2,99 aangetoond (spreiding 2,09-4,30) bij lassers, en van 3,28 (spreiding 2,22-4,84) op een ernstige infectie gepaard gaande met pneumonie (Torén et al., Lancet, 2019). De Zweedse onderzoekers concludeerden dat lobaire pneumonie en de invasieve infectie gezien moeten worden als beroepsziektes bij lassers.

Doordat het attributief risico groter dan 0,5 is bij werknemers blootgesteld aan lasrook, is het meer waarschijnlijk dat de aandoening (longonsteking en/of invasieve ziekte) toegeschreven kan worden aan een werkgebonden blootstelling.

Het lassen van metalen genereert een complex mengsel van gassen en rook. Het mengsel wordt gelinkt aan een variëteit aan respiratoire aandoeningen: metal fume fever (metaalkoorts), pneumonitis, astma, COPD, longoedeem en longkanker.

De Zweedse onderzoekers concludeerden dat lobaire pneumonie en de invasieve infectie gezien moeten worden als beroepsziektes bij lassers.

Sinds enkele decennia worden er in meerdere landen bij epidemiologische studies meer longontstekingen beschreven bij lassers dan bij andere beroepen. Meer dan 6 miljoen werknemers wereldwijd zijn lassers, full- of part-time. Maar vele miljoenen andere arbeiders verrichten wel eens laswerkzaamheden tijdens de uitvoering van hun job.

Lassers zijn een belangrijke maar heterogene beroepsgroep, door de verschillende manieren van lassen en het al dan niet gebruiken van collectieve en persoonlijke beschermingsmiddelen.

In Groot-Brittannië wordt er sinds 2015 gedebatteerd over het aanbieden van het vaccin tegen pneumokokken voor lassers. Het pneumokokkenvaccin is veilig en effectief. Vaccinatie is een extra preventiemaatregel, optioneel om het residuele risico aan te pakken. Vanaf 50 jaar is de kans op een ernstige infectie met de pneumokok sterk verhoogd.

Vanzelfsprekend blijven maatregelen aan de bron noodzakelijk om de lassers beter te beschermen: lokale lasrookafzuiging, een lashelm, het werkstuk eerst reinigen, ...

Tenslotte helpt het natuurlijk om het roken aan te pakken: dit is ook een risicofactor voor het oplopen van een longontsteking met de pneumokok.