PrEP elke dag of volgens noodzaak: invloed op de nierfunctie?
Een recente studie uitgaande van de gegevens van de Franse PREVENIR-cohorte bevestigt dat perorale PrEP al bij al veilig is voor de nieren, ook na twee jaar gebruik. PrEP volgens noodzaak zou minder invloed hebben op de nierfunctie dan dagelijkse inname van PrEP, maar het verschil is niet klinisch significant.
TDF, dat in combinatie met emtricitabine veel wordt gebruikt bij perorale PrEP, heeft bij een klein aantal patiënten negatieve invloed op de nierfunctie. Het is echter niet duidelijk of dat risico al dan niet groter is naargelang van het PrEP-schema. Om dat uit te pluizen, heeft een Franse groep onderzoekers een studie op het getouw gezet om het effect op de nierfunctie van PrEP dagelijks te vergelijken met dat van PrEP volgens noodzaak. De studie is uitgevoerd bij 1253 deelnemers, vrijwel uitsluitend mannen die seks hebben met mannen (homo's en biseksuelen), die tussen 2017 en 2020 een PrEP waren gestart in het kader van de Parijse PREVENIR-cohorte. De mannen mochten de PrEP naar believen dagelijks of volgens noodzaak innemen. De onderzoekers hebben om de 3 maanden informatie verzameld over het behandelingsschema. Bovendien werd bij elke consultatie het serumcreatinine gemeten, een belangrijk element in de studie. Het primaire eindpunt was de evolutie van de geraamde glomerulusfiltratiesnelheid (eGFR). 40% van de 1253 proefpersonen gebruikte de PrEP dagelijks, 39% volgens noodzaak en 21% had eerst PrEP volgens noodzaak ingenomen en was dan overgeschakeld op een dagelijkse inname. 98% van de deelnemers waren mannen die seks hebben met mannen, 85% waren Europeanen en de mediane leeftijd was 34 jaar. De gemiddelde eGFR was 104 ml/min./1,73m². 43% van de proefpersonen vertoonde risicofactoren voor nierlijden: leeftijd hoger dan 40 jaar en/of initiële eGFR < 90 ml/min./1,73m².
PrEP volgens noodzaak: iets beter voor de nieren, maar verschil niet klinisch betekenisvol
De evolutie van de eGFR gedurende 2 jaar, het primaire eindpunt, werd beoordeeld naar de gemiddelde oppervlakte onder de curve (AUC) (cumulatieve maat van de evolutie van de eGFR van het begin tot het einde van de studie). De eGFR bleef beter gehandhaafd met PrEP volgens noodzaak (AUC: + 0,18) dan bij continue inname van PrEP (AUC: - 1,09), maar het verschil was niet statistisch significant. Het verschil bleef overeind na correctie voor de leeftijd en de initiële eGFR: PrEP dagelijks + 0,39 versus PrEP volgens noodzaak + 1,47. Bij de deelnemers die bij inclusie risicofactoren voor nierlijden vertoonden, was de AUC van de eGFR significant hoger bij inname volgens noodzaak (+ 0,21) dan bij dagelijkse inname (- 1,44). Tijdens een mediane follow-up van 22 maanden is de eGFR bij 5 gebruikers van PrEP (gelijkmatig verdeeld over de twee groepen) met meer dan 25% gedaald. Slechts 2 deelnemers hebben de PrEP onderbroken wegens een sterke, snelle daling van de eGFR, maar beide hebben de PrEP daarna hervat zonder probleem.
Adviezen voor mensen die een renaal risico lopen
De conclusies zijn dan ook geruststellend. De onderzoekers benadrukken dat tijdens de twee jaar durende follow-up de renale veiligheid iets beter was met PrEP volgens noodzaak dan met PrEP dagelijks, een verschil dat echter niet klinisch relevant was. De renale veiligheid van een PrEP bestaande in een combinatie van TDF en emtricitabine was dus goed, ongeacht het toedieningsschema. Bij mensen die bij het starten van de PrEP renale risicofactoren vertonen, manen de onderzoekers toch aan tot voorzichtigheid en zouden ze veeleer een combinatie van TAF en emtricitabine voorschrijven of, als die combinatie niet te verkrijgen is, PrEP volgens noodzaak.
Ref.: Liègeon G et al. Journal of Antimicrobial Chemotherapy 77;12: 3427-3435, 2022.