Isolatiematerialen kiezen: minerale isolatie

Onder minerale isolatie verstaan we alle iso­latieproducten op basis van minerale grondstoffen, al dan niet gebonden met een bindmiddel. Dat betekent dat zowel de verschillende minerale wolsoorten – glaswol, steenwol of rotswol – als cellenglas tot de minerale isolatieproducten behoren. 

 

Minerale wol

Om binnen een houten structuur te isoleren - denk aan de binnenzijde van een dak, muur of een zolder - is minerale wol een van de meest vooraanstaande opties.

Wat is minerale wol?

Minerale wol is een verzamelnaam voor isolatiematerialen die worden vervaardigd uit gesmolten grondstoffen zoals glas (glaswol) of gesteente (steen- of rotswol). Deze gesmolten massa wordt tot fijne vezels gesponnen, waarna de vezels met bindmiddelen tot een luchtige, wollige structuur worden gevormd. Dat luchtige karakter zorgt voor de isolerende eigenschappen van het materiaal.

Eigenschappen en prestaties

Minerale wol biedt een uitstekende thermische én akoestische isolatie.

Op thermisch vlak

De lambdawaarde van glas- en steenwol varieert meestal tussen de 0,034 en 0,037 W/mK. Moderne varianten behalen tegenwoordig lambda-­waarden tot 0,032 en zelfs 0,030 W/mK, waardoor ze op thermisch vlak vergelijkbaar presteren met hoogwaardige kunststof isolatiematerialen zoals PIR of PUR, maar met een duurzamer profiel.

Een belangrijk voordeel is dat minerale wol zijn isolatiewaarde blijvend behoudt. Dankzij de stabiele vezelstructuur krimpt of vervormt het niet, en blijft de isolerende werking constant gedurende de volledige levensduur van het gebouw. In tegenstelling tot sommige kunststofisolaties kent minerale wol geen chemische veroudering en is ze ongevoelig voor temperatuurwisselingen of vocht, waardoor de prestaties op lange termijn gegarandeerd blijven.

Op akoestisch vlak

De open, vezelachtige structuur van minerale wol werkt als een geluidsabsorbeerder. Ze vermindert de weerkaatsing van geluid binnen een ruimte. Dat maakt het een veelgebruikt materiaal in scheidingswanden, plafonds en akoestische panelen - ideaal om nagalm te beperken in leefruimtes. Daarnaast biedt het materiaal ook trillingsdemping, wat handig is bij contactgeluid (bijvoorbeeld in zwevende vloeren of spouwmuren waar leidingen lopen). 

Vocht- en dampregulerende eigenschappen

Minerale wol is hydrofobisch: het neemt geen vocht op en blijft daardoor ongevoelig voor schimmels of bacteriën. Tegelijk is het materiaal dampopen, wat betekent dat eventuele vochtige lucht in de constructie vrij kan ontsnappen. Mocht er dus toch damp in de isolatie terechtkomen, dan kan die weer ontsnappen via het dak naar buiten.  Dat maakt het bijzonder geschikt voor ademende bouwsystemen en zorgt voor een gezond binnenklimaat zonder risico op condensatieproblemen.

Brandveiligheid

Een van de sterkste troeven van minerale wol is de brandveiligheid. Het materiaal is onbrandbaar (klasse A1) en draagt niet bij aan branduitbreiding. Bovendien komen er bij blootstelling aan vuur geen giftige gassen vrij, wat de veiligheid van bewoners en hulpdiensten aanzienlijk verhoogt.

Duurzaamheid en milieu-impact

In vergelijking met kunststofisolatie is minerale wol minder belastend voor het milieu. De productie gebruikt steeds vaker gerecycleerde grondstoffen - tot wel 80% bij moderne glaswol. Ook worden ecologische bindmiddelen, vrij van formaldehyde, meer en meer de norm.

Bovendien zorgt de lange levensduur en hoge energie-efficiëntie voor een lage milieu-impact over de volledige levenscyclus. Aan het einde van de levensduur is het materiaal volledig recycleerbaar, wat past binnen de principes van de circulaire bouw.

Glaswol of rotswol?

Tussen glas- en rotswol zijn er, uiteraard buiten de belangrijkste grondstof (glas of steen) weinig wezenlijke verschillen.  Het verschil zit vooral in de grondstof en vezelstructuur. Glaswol wordt gemaakt uit gesmolten gerecycleerd glas en zand, terwijl steenwol (of rotswol) ontstaat uit vulkanisch gesteente.

Op het vlak van thermische isolatie is er een miniem verschil. De meest performante varianten van glaswol zitten rond een lambdawaarde van 0,032 - 0,034 W/mK, terwijl de lambdawaarde van steenwol meestal iets hoger ligt (rond 0,035 - 0,037 W/mK). Maar ook bij steenwol bestaan er tegenwoordig al varianten met een waarde rond 0,034 W/mK.

Glas: lange en dunne vezels

Daardoor heeft glaswol langere en dunnere vezels, wat het materiaal lichter, flexibeler en gemakkelijker hanteerbaar maakt - vooral handig bij het isolatieklussen waar je boven je hoofd moet werken, denk aan het isoleren van hellende daken, plafonds of andere moeilijk bereikbare plaatsen.

Steen: korte en dichte vezels

Steenwol daarentegen heeft kortere en dichtere vezels, waardoor het materiaal zwaarder, steviger en drukvaster is. Die hogere densiteit vertaalt zich in betere akoestische prestaties en een nog betere brandweerstand dan glaswol. Daardoor is steenwol bijzonder geschikt voor toepassingen waar geluidsisolatie of brandveiligheid extra belangrijk zijn, zoals in appartementen, technische ruimtes, scheidingswanden of industriële gebouwen.

Glaswol en steenwol bieden dus elk hun specifieke voordelen: glaswol is iets gebruiksvriendelijker en presteert door de bank genomen iets beter op thermisch vlak, terwijl steenwol de voorkeur krijgt bij projecten met hogere eisen op vlak van akoestiek.

Minerale wol toepassen

Dekens of rollen

We kennen minerale wol vooral in de vorm van isolatiedekens of rollen die tussen de spanten of gordingen van een hellend dak worden geplaatst, of tussen de balken van een zoldervloer. Dankzij de soepele structuur sluit het materiaal perfect aan tegen oneffen ondergronden en naden, wat koudebruggen helpt voorkomen.

Vaste platen

Maar de toepassingen van minerale wol reiken vandaag veel verder dan dat. Steeds vaker wordt het materiaal ook aangeboden als vaste isolatieplaat met hogere drukvastheid, geschikt voor zowel platte daken als gevels. Deze platen combineren de vertrouwde thermische en akoestische prestaties van minerale wol met een stabiele vorm die eenvoudig te plaatsen is.

Om in te blazen

Daarnaast bestaat minerale wol ook in losse vorm, als inblaaswol. Zowel glaswol- als steenwolvlokken kunnen in spouwmuren, houtskeletconstructies of plafonds worden ingeblazen. Deze methode is ideaal voor renovaties of moeilijk bereikbare zones, omdat de isolatie de ruimte volledig vult zonder naden of kieren. Het resultaat is een uniforme, naadloze isolatielaag met een uitstekende luchtdichtheid en akoestische demping. 

Dampscherm

Bij de plaatsing van minerale wol is het belangrijk om aan de warme zijde van de isolatie een dampscherm of dampremmende laag te voorzien. Die voorkomt dat vochtige binnenlucht in de isolatie dringt en daar condenseert. In de praktijk gebeurt dit meestal met een kunststoffolie of aluminium coating, zorgvuldig aangesloten en afgekleefd op alle naden.

Sommige isolatiedekens zijn fabrieksmatig voorzien van een aluminium cachering, wat het dampscherm al gedeeltelijk integreert, vaak aangeduid als flensdekens. De folie is dan aan de randen omgeplooid om een luchtdichte aansluiting te vergemakkelijken.

Alleen bij toepassingen met inblaaswol in dampopen constructies (zoals goed geventileerde houtskeletwanden of spouwmuren) is een afzonderlijk dampscherm meestal niet vereist, omdat het vocht daar langs buiten kan uitdrogen.

Let op
Tijdens de verwerking is wel beschermende kledij aangeraden, zoals een mondmasker, handschoenen en lange mouwen, om huid- en luchtwegirritatie te voorkomen door loskomende vezeldeeltjes.

Alternatief: cellenglas

Net als glaswol, bestaat cellenglas of foamglas uit recuperatiemateriaal zoals glasscherven en glasafval. Cellenglas is een isolatiemateriaal met een hoge drukvastheid en een lambdawaarde dat schippert tussen 0,036 en 0,041 W/mK.

Het grote voordeel van cellenglas is dat het zeer licht en uiterst brandveilig (A1) is. Cellenglas is volledig vochtongevoelig, waardoor het vaak wordt ingezet voor de isolatie van kelders, gevels, groen- en platte daken, maar ook voor leidingen. Een voordeel daarvan is dat je geen dampscherm nodig hebt.

Cellenglas komt het vaakst in de vorm van platen, maar wordt ook gebruikt als isolatieblokken die worden ingemetseld. Dit materiaal heeft wel heeft het een onderlaag van bitumen nodig om koudebruggen te vermijden.